Midden in het regeringscentrum en het hart van Londen staat een cenotaaf. Een cenotaaf is een lege graftombe of grafzerk, ter nagedachtenis aan doden, vaak soldaten die zijn gesneuveld in een oorlog en waarvan de lichamen elders liggen begraven. De cenotaaf in Londen werd opgericht ter nagedachtenis aan de vele gevallen Britse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog, maar groeide al snel uit tot het monument voor alle Britse soldaten die in oorlogen zijn omgekomen. En dat zijn er een heleboel.
The Women of World War II
Een paar meter verderop staat een monument ter nagedachtenis van de vrouwen die in dienst van het Britse Rijk hun leven hebben verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is een mooi monument, waar in brons vrouwelijke uniformen aan de zijkant hangen. Elk Brits regiment, legereenheid of soldaat die in welke oorlog of obscuur conflict dan ook een kogel heeft afgeschoten heeft in Londen een monument. Er bestaat zelfs een monument van paarden en muildieren die zijn omgekomen in de strijd. Bij elk monument kan je verse bloemen aantreffen en jarenlang was het de gewoonte dat deftige heren hun hoed afnamen als ze een monument passeerden. Dat moet een vermoeiende aangelegenheid zijn geweest aangezien je in Londen op elke hoek, plein en straat, struikelt over de honderden standbeelden en monumenten.
De meeste Britten en Londenaren zijn trots op hun geschiedenis en op Londen, en als liefhebber van geschiedenis zou ik geneigd zijn om te zeggen: terecht! Maar juist vanwege mijn liefde voor geschiedenis en de vele boeken die ik heb verslonden, sta ik soms met een knagend gevoel voor een standbeeld.
Sir Arthur “Bomber” Harris
Neem het standbeeld ter ere van Arthur “Bomber” Harris. Bomber Harris gaf tijdens de Tweede Wereldoorlog leiding aan Bomber Command, de unit verantwoordelijk voor het bombarderen van Duitsland. En hij deed zijn job met groot genoegen. Deels uit reciprociteit, daar de Duitsers grote steden als Warschau, Rotterdam en grote delen van Londen hadden platgebombardeerd. Maar hij was ook de mening toegedaan dat het wegbombarderen van Duitse steden en daarmee grote delen van de burgerbevolking, Hitler op de knieën zou brengen. Echter Herr Hitler maakte zich niet druk om het feit dat duizenden van zijn landgenoten door de gehaktmolen werden gemaald. Het gevolg was dat eeuwenoude steden als Neurenberg en Dresden door Harris zijn bommenwerpers van de aardbodem zijn gevaagd en honderdduizenden mannen, vrouwen en kinderen in de wekenlang oplaaiende vuren omkwamen. Harris lag er geen seconde wakker van en hij staat nu vereerd en vereeuwigd, notabene voor een kerk.
Of het imposante monument ter ere van Colin Campbell op Waterloo Place. Campbell was in 1858 bevelhebber in India, waar hij tijdens een Indiase opstand opdracht heeft gegeven in Delhi alle mannen boven de 16 af te slachten. Volgens de berichtgeving konden de paarden van de Britse soldaten nauwelijks lopen en glibberden ze door de straten vanwege het vele bloed van de slachtoffers.
In de cenotaaf aan het begin van dit stuk staat de tekst “The Glorious Dead” gebeiteld. Ik betwijfel of Tommy in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog nadat een granaatscherf zijn buik heeft opengereten en hij gillend om zijn moeder in de modder bezig is zijn darmen terug te duwen in zijn lichaam, zijn aankomende dood als glorieus bezag. Of Jimmy, terwijl een Duitser een bajonet zijn ribbenkast in dreef. Het glorieuze gedeelte was voor de generaals en politici die werden bejubeld en die een standbeeld kregen.
Londen is een prachtige, historische stad vol tradities en gebruiken. Maar telkens wanneer ik bewonderend langs haar eeuwenoude gebouwen loop, besef ik dat het cement waarmee de stad is opgebouwd, is vermengd met niet alleen het bloed van miljoenen van haar eigen zonen en dochters, maar ook met dat van vele slachtoffers uit andere delen van de wereld.