De tirade van Limbo

Als oud radio-omroeper is radio nog steeds mijn grote liefde. Helaas zijn er weinig radio-omroepers die het vak goed verstaan en die een goede uitzending in elkaar kunnen draaien. Ik luister regelmatig naar BTO met Cliff “Limbo” Limburg op Sky radio. Soms met plezier, vaker met ergernis. Limburg is goedgebekt, voelt zijn luisteraars feilloos aan en weet ze op een meesterlijke wijze te bespelen. Bellers in zijn programma die op hysterische wijze hun ongenoegen en onvrede uitbraken en struikelend over hun woorden verwensingen slingeren naar alle niet paars gekleurde politici. Kostelijk. BTO is het rioolputje van onze samenleving. Stoom afblazen en je gal spuien op de radio werkt therapeutisch en het geeft inzage in de gevoelens en belevingswereld van degene die onder aan de maatschappelijke ladder bungelen. Dat Limburg paars gekleurd is en bij Bouterse in bed ligt is een gegeven. In tegenstelling tot andere mediawerkers komt Limburg er tenminste vrij eerlijk voor uit.

Gisteren heb ik mij zeer geërgerd over de tirade die hij afstak richting president Venetiaan. Ik heb geen moeite met satire of spot, maar ik heb er wel moeite mee als het recht van vrije meningsuiting wordt misbruikt om de president op een zeer lage wijze te beledigen en te schofferen. Nee president Venetiaan is geen man van het volk zoals Bouterse en nee president Venetiaan is wellicht niet zo gevat of welbespraakt als Limburg, maar ik stel voor dat zowel Bouterse als Limburg hun curriculum vitae naast die van Venetiaan leggen en zich dan wat bescheidener opstellen. Je hoeft niet van zijn stijl te houden en je mag kritiek hebben op zijn beleid, maar Venetiaan heeft zich decennialang ingezet voor de Surinaamse natie.

De afgelopen periode is er ondanks een wereldwijde economische crisis onder zijn regering economische groei geweest en is de koers tot voor kort stabiel gebleven. De afgelopen regeerperiode heeft hij meerdere malen in een spagaat verkeerd om de boel niet te laten escaleren. Niet omdat hij een machtswellusteling is die coûte que coûte aan de macht wil blijven om zichzelf te verrijken, maar omdat hij de gevolgen heeft gezien wat er gebeurt als populisten aan de macht komen die wel uit zijn op persoonlijk gewin. Ere wie ere toekomt en stop met het gejeremieer dat hij Bouterse om principiële redenen niet persoonlijk wil feliciteren. Dat is zijn goed recht en daarmee klaar. Overigens mogen Limburg en zijn luisteraars blij zijn dat Venetiaan steken heeft laten vallen. Als hij echt alles goed had gedaan was het voor Bouterse wettelijk onmogelijk geweest zich kandidaat te stellen voor het presidentschap, sterker nog dan zat hij nu net als alle andere moordverdachten in een gevangeniscel zijn proces af te wachten.

Tijdens de presidentsverkiezingen besloot ik niet in de DNA te gaan zitten, maar me tussen het NDP- publiek buiten op het plein te mengen met mijn camera. In eerste instantie werd ik door de van nature wantrouwige NDP- menigte met argwaan bekeken en werd ik met de blik van hongerige Rottweilers die naar een konijntje kijken aangestaard door de NDP- security guards. Echter werd ik al snel door de meeste mensen hartelijk bejegend, poseerden mensen voor mijn camera en werd ik na de uitslag van de verkiezingen omhelsd en mocht ik deelgenoot zijn van de vreugde, het feestgewoel en de saamhorigheid van de aanwezigen. Er bekroop mij even een gevoel van empathie voor deze mensen.

Dit gevoel verdween echter als sneeuw voor de zon toen president Venetiaan uit de DNA kwam. En masse joelden en jouwden het publiek hem uit en slingerden hem allerlei verwensingen en beledigingen naar zijn hoofd. Ik stond een paar stappen van hem af en zag hem op waardige wijze in zijn auto stappen, maar zag de pijn op zijn gezicht toen de wagen optrok. Ik geneerde me voor dit gepeupel en werd er gelijk weer aan herinnerd waarom ik mensenmassa’s verafschuw. Ik wil geen advocaat van de duivel spelen, maar wie zijn deze mensen en wie is Cliff Limburg dat zij menen de President van Suriname, want dat is hij nog steeds, zo te kunnen bejegenen? Zelfs de persoon Venetiaan verdient gelet op zijn verdiensten en jarenlange inzet respect en waardigheid.

Ik bespeur de laatste dagen een enorme polarisatie in de gemeenschap. Je bent of voor Bouterse, of tegen Bouterse. Met een ongekende felheid en verbetenheid worden meningen aangevallen. Mijn mede redactieleden en ik krijgen mailtjes van Bouterse aanhangers met verkapte dreigementen omdat wij zaken hebben geschreven die hen niet zint. Collega-journalisten worden in jaren tachtig stijl het ziekenhuis in getrapt. Ach ja. Alles voor de waarheid. En als wij ons werk niet doen, gaat alles zeker naar de verdoemenis. En je moet uiteindelijk ergens aan dood gaan. Liever voor een goede zaak dan aan een lullige ziekte. Als deze trend zich voortzet zijn er geen winnaars, maar heeft het Surinaamse volk in zijn geheel verloren.

http://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/2046

Harde en lelijke waarheid

Mijn vriendenkring bestaat uit een gemêleerd gezelschap. Er zitten transseksuele prostituees tussen, directeuren van gerenommeerde bedrijven, kunstenaars, ingenieurs, een voormalige hasj verkoper, theologen en zelfs een bekende Surinaamse politicus. Gelet op de huidige politieke ontwikkelingen in het land geneer ik me enigszins om de politicus te vermelden, maar vriendschap vereist nou eenmaal een stukje loyaliteit. Ondanks de verschillende werelden waarin ze leven hebben al mijn vrienden een paar zaken gemeen. Ze beschikken over een enorm rechtvaardigheidsgevoel, een pikzwart gevoel voor humor, het lef om wanneer het nodig is hun stem te laten horen en ze zijn open en eerlijk. Zelfs de politicus is op zijn manier eerlijk. Meestal begint hij een gesprek alsof hij met een persconferentie bezig is, maar na een lachbui van mij volgt er een normaal gesprek, steevast ingeleid door de woorden: maar dit is off the record, hoor!

Mijn vrienden en ik vertellen elkaar altijd de waarheid. Hoe hard en lelijk deze soms ook mag zijn. Onlangs nog tijdens een gezellig etentje maakte een vriend een keiharde opmerking over mijn liefdesleven. Hij was zelf geschrokken van datgene wat hij had gezegd en nadat we elkaar een paar seconden verbouwereerd hadden aangekeken, barstten we in lachen uit. Hij had gelijk, maar om het zo in mijn gezicht geslingerd te krijgen was voor mij even slikken. Ik moest denken aan de woorden van een vriendin: a real friend stabs you from the front. Ik heb gemerkt dat wanneer je de reputatie hebt een eerlijk persoon te zijn die altijd de waarheid spreekt, je met heel veel wegkomt en mensen eerder geneigd zijn je je onhebbelijkheden te vergeven. Daarnaast werkt eerlijkheid zeer louterend omdat het echte vriendschappen verstevigt en het valse vriendschappen vaak met slaande deuren laat beëindigen.

Ik moest denken aan de gebeurtenissen rond Guno Castelen. Dankzij mijn vriend de politicus krijg ik regelmatig inzage in het reilen en zeilen van de Surinaamse politiek en was ik dus niet echt geschokt door het geknoei van van Castelen met de stembriefjes. In eerste instantie voelde ik deernis voor hem. Zijn partij is zo goed als verdampt en het moet geen pretje voor hem zijn om voor spek en bonen mee te mogen doen binnen het Nieuw Front. In een poging zijn positie toch nog enige vorm van importantie te geven, meende hij punten te kunnen scoren door te knoeien met de stembriefjes. Dit pakte iets anders uit dan hij had verwacht.

Er zijn al genoeg moraalridders die hem in het vizier hebben, dus ik ga me niet in dat rijtje scharen. Wat mij wel de nodige wrevel bezorgde was zijn gedraai en gekronkel rond het gebeuren. Wanneer hij onder zijn politieke broeders is, slaat hij zichzelf op de borst omtrent zijn daad. Als Santokhi hem een held en klokkenluider noemt vanwege het feit dat hij door het kenmerken van de stembriefjes vermeend verraad aan het licht heeft gebracht zit hij als een pauw te glunderen. Maar wanneer hij nog geen minuut later door politieke tegenstanders omtrent deze toch wel dubieuze daad aan de tand wordt gevoeld, ontkent hij in alle toonaarden en wringt hij zich in allerlei bochten. Het summum is wel zijn opmerking dat zijn paraaf altijd verschilt. Heel het land weet wat je hebt gedaan. Je hebt het aan je politieke vrienden ruiterlijk toegegeven. Waarom verspeel je het restje waardigheid dat je nog hebt door te gaan liegen? Wees eerlijk. Je zal dan nog steeds kritiek over je heen krijgen, maar je krijgt in elk geval nog wat respect.

Helaas is dit geval niet een op zichzelf staand feit. De laatste weken is er in politiek Suriname onder het mom van ‘s landsbelang behoorlijk met de waarheid gejongleerd. De inkt op gesloten verdragen was nog niet droog of er werd al woordbreuk gepleegd en met andere politieke partijen in bed gekropen. De eerste DNA-vergaderingen waar velen reikhalzend naar hebben uitgekeken deden denken aan een vismarkt waar op emotionele en platvloerse wijze over en weer beschuldigingen werden geuit.

Duizenden jongeren die voor het eerst mochten stemmen zijn als stemvee gelokt om te mogen proeven van de geneugten van de democratie. Wel lieve jongens en meisjes, dit wat jullie de afgelopen dagen hebben mogen aanschouwen is dus politiek. Mocht je de hoop hebben gekoesterd door je stem de toekomst van jezelf en van het land vooruit te hebben geholpen dan ben je nu waarschijnlijk een ervaring rijker en een illusie armer.

Een wijs mens heeft ooit gezegd: stel je vertrouwen niet op mensen of op edelen. Jouw toekomst en dat van je kinderen heb je zelf in de hand. Studeer, werk hard, ontwikkel jezelf geestelijk en werk aan je waarden en normen. En geloof het of niet, daarmee bouw je werkelijk aan de toekomst van ons mooie landje zonder je pink in een flesje inkt te hoeven dopen en je achteraf te moeten schamen voor de mensen waar je een stem op uitgebracht.


En dat is de harde en lelijke waarheid.

Antwoord aan Sandew Hira II

Mijn waarde Sandew, je vindt de speld in de hooiberg niet door de hooiberg groter te maken. Het aanleveren van nog meer cijfermateriaal over de verschrikkingen van de slavernij verschaft nog steeds geen antwoord op het punt waar onze discussie om draait: hebben de nazaten van de slaven ruim 200 jaar na dato recht op herstelbetalingen? Mijn bezwaren in mijn vorig schrijven waren duidelijk en uitgaande van de vele berichten die ik heb mogen ontvangen hebben vele lezers die begrepen. Je vraagt om feiten? Goed, laat me beginnen met een feit.

De Universiteit van Amsterdam is tot de conclusie gekomen dat het onderzoek en feitenmateriaal van Zunder niet voldoet aan wetenschappelijke eisen. Er waren ernstige bezwaren tegen zijn rekenmethoden en gebrekkig bronnenonderzoek. Het cijfermateriaal waar jij zo kwistig mee rondstrooit staat dus om het zeer eufemistisch uit te drukken ter discussie. Maar ongetwijfeld zullen jullie de schuld daarvan leggen bij het neokoloniaal of racistisch denken van de Nederlandse academische wereld.

In mijn laatste antwoord heb ik de herstelbetalingen van de Joden aangehaald. Inderdaad Sandew, het gelijktrekken van de herstelbetalingen van de slavernij met die van de Joden is één van de vele bezwaren die ik had na het lezen van het boek van Randall Robinson. Ik heb niet de gewoonte te citeren uit boeken die zich niet in mijn collectie bevinden of die ik niet op zijn minst heb gelezen. En het gaat er niet om dat de periode van de slavernij vele malen langer heeft geduurd dan de Holocaust, het gaat erom dat mensen die de verschrikkingen en gruwelijkheden van de Holocaust aan den lijve hebben ondervonden en na de oorlog nog in leven zijn of waren en als zodanig persoonlijk aanspraak konden maken op herstelbetalingen.

Sandew, ik kan jou in direct contact brengen met honderden, ja duizenden mensen die de getatoeëerde nummers van de concentratiekampen nog in hun arm hebben. Ik kan je in direct contact brengen met mensen die je tot in details kunnen vertellen hoe hun geliefden zijn afgevoerd, vernederd en vermoord. Alleen deze mensen konden een beroep doen op herstelbetalingen. Wederom een feit, beste Sandew of noem je deze getuigen ook verzinsels? Hoeveel mensen kan jij aandragen die direct te lijden hebben gehad als gevolg van de slavernij? De kinderen van de slachtoffers van de Holocaust, die het lijden van hun ouders met eigen ogen konden aanschouwen en boven wiens jeugd altijd de duistere wolken van hun ouders verleden hingen, konden nergens aanspraak op maken. Maar de nazaten van de slaven willen nu geld ontvangen voor gebeurtenissen die zich meer dan 200 jaar geleden hebben afgespeeld. Dus nee, de herstelbetalingen aan de Joden vormt geen argument om hetzelfde te doen voor de nazaten van de slaven.

In 1783 heeft een voormalige slavin na ruim dertig jaar voor haar meester te hebben gezwoegd, een petitie ingediend in de staat Massachusetts met de eis dat zij in aanmerking zou komen voor een vaste vergoeding voor haar gedwongen arbeid. En ze werd in het gelijk gesteld. Ze kreeg een jaarlijks pensioen toegekend voor haar arbeid. Weliswaar kruimels voor jarenlang gedwongen arbeid, maar een enorme morele overwinning welke ik toejuich. Iemand die de slavernij aan den lijve heeft ondervonden en die daar een vorm van herstelbetaling voor kreeg. Niet een nazaat die 200 jaar later het lijden van deze slaaf wil verzilveren.

En Sandew, ik heb de herstelbetalingen nooit in verband gebracht met jongeren met vlechtjes, tatoeages en piercings. Mijn argument is dat onze jongeren door deze levenswijze zichzelf diskwalificeren in de maatschappij en hun eigen ruiten ingooien. Jouw vergelijking met je overgewicht is onzinnig. Jouw overgewicht vormt geen belemmering als je ooit eens een serieuze baan in het bedrijfsleven ambieert of als je bij een ambtenaar je zoveelste subsidieaanvraag indient om je te kunnen laven aan de financiële vleespotten van het land dat jij klaarblijkelijk zo detesteert.

Onze jongeren met vlechtjes, tatoeages en piercings, kunnen mits ze aan het clichébeeld voldoen van succesvolle zwarte rapper of basketballer, een serieuze carrière vergeten en daarmee de hoop op een goede toekomst. Wij moeten elkaar in de ogen kijken en eerlijk zeggen waar het op staat. Ik adviseer jou en onze lezers de beroemde toespraak van Bill Cosby eens te lezen http://www.blackpast.org/?q=2004-bill-cosby-pound-cake-speech. Stop blaming the white man en leer verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen leven en daden.

Ja Sandew, ik heb morele en principiële bezwaren tegen herstelbetalingen. Net zoals het een absurde gedachte is om geld te vragen voor leed dat onze voorouders eeuwen geleden hebben geleden, is het absurd herstelbetalingen te vragen van nakomelingen van degene die 200 jaar geleden wellicht hebben geprofiteerd van de slavenhandel. Ik geloof niet in boetedoening voor de zonden van voorvaderen. En ja, Sandew, wat te doen met onze Afrikaanse broeders die een significante rol hebben gehad in de slavernij?

http://www.nytimes.com/2010/04/23/opinion/23gates.html?_r=2&pagewanted=1&ref=opinion

Een rol die jij marginaliseert vanwege je tunnelvisie omtrent de 30 zilverstukken die jij en Zunder aan Nederland vragen om hun geweten af te kunnen kopen. Een belediging aan het adres van onze voorouders.

Sta me toe te citeren uit een bericht van een lezer:

Beste heer Carbiere,
Als jonge zwarte vrouw van 30 jaar met mijn eigen huis en eigen vervoer, een redelijke baan en een hoopvolle toekomst, ben ik ontzettend trots op u, om de wijze waarop u heeft gereageerd op het commentaar van dhr Sandew Hira. Ik ben het volstrekt niet ermee eens dat wij (Afro-Surinamers) recht hebben op een herstelbetaling! Wij leven in de 21ste eeuw, hebben mogelijkheden die we kunnen benutten om wereld een betere plaats te maken voor ons en ons nageslacht. Er zijn nog te veel jongeren die geen beeld en visie hebben over hun toekomst. Ik vind ook dat wij voor wat betreft onze eigen ontwikkeling behoorlijk tekort chieten in de kennis van wat voor rol van betekenis de zwarten hebben gehad in de wereld. Ik voel mij in ieder geval niet zielig, en ik wil dan ook geen koperen cent herstelbetaling. Mijn advies aan iedere rechtgeaarde zwarte jongere, weet wie je bent, en weet waar je naar toe wil gaan. Ontwikkel een visie, en stop te kijken naar wat je niet kan en wat je niet hebt, maar kijk naar wat je wel kan, en wat je wel hebt, daar kan je mee vooruit komen!!!
Groet
NW

Dit, mijn waarde Sandew, is onze werkelijke schat. Sterke jonge mensen die met historisch besef de toekomst met rechte rug en het hoofd omhoog tegemoet treden. Het heeft ons generaties gekost om ons geestelijk te bevrijden uit het slavernijverleden en te belanden op het punt waar we nu zijn. Jullie koehandel met de herstelbetalingen bezie ik maar als de laatste stuiptrekkingen van een oude generatie die moeite heeft met de zeitgeist en zich niet heeft kunnen ontdoen van de mentale slavenbanden.

En hiermee, beste Sandew, beëindig ik onze discussie. Ik dank je voor de geboden gelegenheid. IJzer, wordt door ijzer gescherpt. Wij staan recht tegenover elkaar met ons standpunt ten aanzien van de herstelbetalingen, maar ik ga ervanuit dat wij ons beiden naar eer en geweten inzetten voor onze zaak.

Tan bun.

Antwoord aan Sandew Hira

Met genoegen heb ik de reactie van collega Sandew Hira gelezen op mijn vorige column. Ik heb in mijn column mijn in Amerika opgedane ervaringen en mijn gedachten over de herstelbetalingen van de slavernij beschreven. Geen verzinsels, maar waarnemingen van succesvolle zwarten in Atlanta die zich niet in een slachtofferrol laten duwen. Ik heb een column geschreven en geen wetenschappelijk betoog of recensie van het werk van Armand Zunder, welke ik inderdaad nog niet heb gelezen. Ik heb echter wel het werk gelezen van Randall Robinson: The Debt: What America owes to the black. De discussie die Armand Zunder en Hira Sandew doen opflikkeren is niets nieuws en is al jaren geleden uitgekauwd in Amerika. Dus ja, ik heb ruim de gelegenheid gehad om een mening te vormen over dit onderwerp.

Voorstanders van herstelbetalingen van de slavernij verwijzen altijd naar de herstelbetalingen aan de Joden na WOII. Deze vergelijking klopt niet. Ten eerste was de Holocaust gericht op de stelselmatige vernietiging van het Joodse ras. Dit was nooit het geval bij de slaven. Deze waren ten slotte bezit en als zodanig moest de investering terug worden verdiend. De slaven moesten worden uitgebuit, niet uitgeroeid. Weliswaar lag het één, zoals de geschiedenis ons laat zien, vaak in het verlengde van de ander. Ten tweede speelde de Holocaust zich af binnen een tijdsbestek van enkele jaren. Dat wil zeggen dat een Jood al zijn bezittingen kwijtraakte, vervolgens met zijn familie naar een concentratiekamp werd afgevoerd, zijn hele familie voor zijn ogen werd uitgemoord en als hij het ‘geluk’ had dit alles te overleven, dan stond hij volledig berooid op straat. Voor onder andere dit soort situaties werd de regeling getroffen voor herstelbetalingen, welke overigens om principiële redenen door menig overlevende van de Holocaust resoluut werd geweigerd. Beweren Sandew en Zunder dat wij als nazaten van de slaven een vergelijkbaar lijden ondergaan vanwege het aangedane leed van onze voorouders meer dan 200 jaar geleden? In zijn betoog haalt Sandew aan dat een slachtoffer gecompenseerd moet worden voor leed en schade van een misdrijf. Volledig mee eens. Maar wie kan heden ten dage claimen direct schade te hebben geleden of een slachtoffer te zijn van de slavernij?

Als de academicus die hij is, stort Sandew een stortvloed aan cijfermateriaal over ons heen’ afkomstig uit het werk van Zunder om aan te tonen dat Nederland heeft geprofiteerd van de slavernij. Het uiteindelijke bedrag waar Zunder op uitkomt is 50 miljard euro. Een claim die Zunder overigens enkele jaren geleden nog had gesteld op 379 miljard euro. Sandew werpt mij voor de voeten dat ik geen feiten heb aangedragen in mijn column. Mijn waarde collega Sandew, mijn column en de discussie gaan ook niet over de rijkdommen die Nederland en diverse Nederlandse bedrijven over de ruggen van onze voorouders hebben vergaard. Dat zal niemand die zich ook maar enigszins in de Surinaamse en Nederlandse geschiedenis heeft verdiept, betwisten. De discussie is of wij als de nazaten aanspraak moeten, willen of kunnen maken op herstelbetalingen vanwege leed dat ruim 200 jaar geleden onze voorouders is aangedaan. En die discussie is niet louter gestoeld op feitenmateriaal maar op waarden en principes. Sandew en Zunder gaan ervan uit dat op grond van het materiaal dat zij aandragen, herstelbetalingen een automatisch gevolg daarvan zijn.
Neen is en blijft mijn mening. Omdat wij als nakomelingen geen recht hebben om geld te claimen voor iets dat zich honderden jaren geleden heeft afgespeeld en om principiële redenen, want zoals Shelby Steel een zwarte Amerikaanse onderzoeker en schrijver het zegt: when you trade on the past victimisation of your own people, you trade honour for dollars.

Daarnaast claimt Sandew dat ik iemands intellectuele vermogen koppel aan zijn levensstijl of verschijning. Ik moest mijn column even opnieuw lezen, maar ik begrijp nog steeds niet hoe hij tot die conclusie is gekomen. Mijn argument is dat deze jongeren de kansen die zij hebben verkwanselen door hun gedrag en handelingen. Wellicht in het over gesubsidieerde academisch wereldje waarin Sandew leeft, kan je als hoogleraar of wetenschapper als een geniale, excentrieke curiositeit overkomen met vlechtjes en een neusring. Maar ik nodig Sandew uit eens uit zijn academische ivoren torentje af te dalen en de dagelijkse werkelijkheid tot hem te laten doordringen. Een jongeman met tatoeages tot in zijn nek, vlechtjes en piercings komt niet eens in aanmerking om rekken te vullen in een supermarkt, laat staan dat hij een serieus bestaan kan opbouwen met een goede baan. Je kan dan een betoog houden over cultuur en vrije expressie of zelfs een bul overhandigen, maar je komt niet aan de bak. Onrechtvaardig? Zeker. Maar de bittere werkelijkheid.

Gedurende de slavernij heeft men geprobeerd de geest en het zelfstandig denken van onze voorouders te breken. Het heeft ons lange tijd gekost om dit te herstellen en te komen waar we nu zijn. Mensen die hun denken en doen in eigen hand hebben. Over hun eigen lot kunnen beschikken. Moeten wij nu weer in een knechtpositie terecht komen door om geld te vragen omdat wij als ras zogenaamd zielig zijn en in een achtergestelde positie verkeren?

In de kern zijn Sandew Hira, Armand Zunder en ik het met elkaar eens. De slavernij periode was een ongekende misdaad tegen de menselijkheid. Net zoals het bagatelliseren, vergoelijken of het niet of niet op de juiste wijze doorgeven van al datgene wat zich gedurende die periode heeft afgespeeld. Echter door de harde eis van herstelbetalingen op tafel te leggen, wordt de aandacht volledig afgeleid van de boodschap en wordt deze volledig ontkracht. Er wordt weer gekscherend gesproken over ‘die negers’ die op een makkelijke manier geld willen hebben voor iets dat zich honderden jaren geleden heeft afgespeeld.

“It is time for blacks to begin the shift from a wartime to a peacetime identity, from fighting for opportunity to the seizing of it.” Wederom woorden van Shelby Steel. De meeste van ons hebben genoeg gelegenheden die we kunnen benutten en aangrijpen om succesvol te zijn. Het verhaal van de herstelbetalingen kan bij onze jongeren weer de geest oproepen van de witte man die ons onderdrukt en waardoor wij in een vermeend benadeelde en slechte positie verkeren. En dat is verkeerd. Het slaat hen weer in de mentale ketenen waar we jaren geleden juist van zijn bevrijd.

De gedachte van mijn vorige column is dat wij als zwarte gemeenschap in de positie zijn om alles te doen en te bereiken wat in ons vermogen ligt. Dat is de boodschap die wij aan onze jongeren moeten overdragen. Grijp de mogelijkheden aan om te studeren en je te ontwikkelen. Probeer je op te trekken aan mensen die het beste in je naar boven halen en die je inspireren. Leer uit het verleden, maar laat het je niet beteugelen. Onze voorouders zijn niet gezweept, vernederd, over boord geworpen, zodat een paar honderd jaar later hun kinderen een cheque konden ontvangen. Groei op tot trotse en sterke mensen waar zij trots op zouden zijn geweest. Dat is hun werkelijke beloning en hun nalatenschap. De enige schuld die ingelost moet worden, is de schuld die wij hebben bij de oudere generaties om de verworvenheden waar zij voor hebben gevochten ten volle te benutten.

Een vuurbal als laatste wens

Het afgelopen weekend was voor mij vol met spiritualiteit, zelfreflectie en geestelijke activiteiten. Het is goed om eens uit de ratrace te stappen en je te realiseren dat er in het leven belangrijkere zaken zijn dan enkel het vergaren van materie. Je oog, je hart en je geestelijke gezindheid zuiver houden geeft meer voldoening en een grotere beloning dan de nieuwste elektronische gadget of het alsmaar willen vergroten van de bankrekening. Religie behoort een verrijking te zijn voor de mensheid, het behoort een antwoord te geven op al onze levensvragen en ons troost te bieden in duistere tijden.

Hoe bitter is het om te zien dat religie juist de bron is van veel leed en ellende in de wereld. Met het kruis in de ene hand en het zwaard in de andere werden volkeren in slavernij weggevoerd, oorlogen gesanctioneerd en recentelijk zowel in Rwanda als Joegoslavië waren geestelijken van de christenheid medeschuldig aan volkerenmoord. Denk aan het leed dat binnen de christenheid is veroorzaakt door het seksueel misbruiken van kinderen en waarbij de kerk de ontstane situatie en media-aandacht vervelender schijnt te vinden dan het aangedane leed van de slachtoffers. Of denk aan landen die leven onder de Sharia waar de meest gruwelijke lijfstraffen worden toegepast, vrouwen worden onderdrukt of vanwege eerwraak vermoord, of waar de staat rechtstreeks terroristen financiert die zogenaamd in naam van Allah dood en verderf zaaien onder onschuldige mensen.

Ik heb in mijn jongere jaren bijna alles gedaan wat God verboden heeft. Ik heb gespiekt tijdens mijn economie examen op het Lyceum. Ik heb vrouwen hoop gegeven terwijl ik wist dat het nooit iets zou worden. Onder het mom van experimenteren heb ik een scala aan geestverruimende middelen en alcohol tot mij genomen. Ik ben in menig bed wakker geworden welke niet het mijne was en heb ooit het genoegen gehad na wel een heel gezellig feestje op kosten van de staat een paar dagen op bureau Nieuwe Haven te mogen doorbrengen om mijn leventje te overdenken. Dwaze handelingen die de jeugd eigen zijn. Gedurende het laatste decennium ben ik gelukkig wat verstandiger geworden en ben ik me in geestelijke zaken gaan verdiepen, maar ik realiseer me terdege dat ik een zondig mens ben. Vandaar dat ik zelden met een vinger naar iemand wijs of iemand veroordeel. Voor één iemand maak ik echter een uitzondering: Bisschop Steve Meye.

Bisschop Meye is voor mij de verpersoonlijking van al datgene wat er mis is met religie. Als een religieus souteneur heeft hij de deuren van zijn kerk en die van de media wagenwijd geopend voor Bouterse. Begrijp me niet verkeerd. Ik kan me zo uit de losse pols een paar gebeurtenissen voor de geest halen waarvan ik me kan voorstellen dat Bouterse met een knagend geweten ‘s nachts in bed naar het plafond ligt te staren en de behoefte heeft om een zoektocht naar God te ondernemen. Dat is prima en ik hoop dat dit oprecht is. Echter zou het wat gepaster zijn als hij stilletjes achter in de kerk zou plaatsnemen in plaats van pontificaal voorin onder het toeziend oog van camera’s en de pers. Ook de gebedsdienst in OCER liet weer eens zien dat God over een enorm geduld en zelfbeheersing moet beschikken. Een Bisschop Meye die op de stoel van God plaatsneemt en in zijn naam lof en zegeningen uitspreekt over Bouterse en Brunswijk. Als ik God was geweest had ik waarschijnlijk een enorme vuurbal richting dit walgelijke tafereel geslingerd. Maar wat in het vat zit verzuurt niet.

Mijn grootste beschuldiging naar Bisschop Meye zijn de zogenaamde gebeds- en genezingsdiensten waarbij hij claimt mensen van diverse dodelijke ziekten te kunnen genezen. Zowel theologisch als wetenschappelijk is aan te tonen dat dit kolder is. Het meest misdadige is echter dat mensen die door de reguliere medische wetenschap zijn opgegeven, hun laatste hoop vestigen op genezing door Bisschop Meye. Uiteraard lukt dit niet en vervolgens krijgen zij van Bisschop Meye te horen dat dit te wijten is aan hun eigen gebrek aan geloof. Op hun sterfbed worden deze mensen dus beroofd van hun geloof en vertrouwen in God en sterven zij met een onvoorstelbare angst.

Gelet op mijn zondig verleden reken ik erop dat ik van God ooit eens de rekening gepresenteerd zal krijgen. Ik hoop de laatste jaren van mijn leven echter voldoende punten bij Hem te hebben gescoord dat, alvorens Hij mij door de aarde laat opslokken of op een andere drastische wijze mijn bestaan uitwist, Hij vlak voordat hij Zijn oordeel voltrekt mij de gunst verleent alsnog die vuurbal richting Bisschop Meye te mogen zien vliegen. Dan zal ik met een gelukzalige lach het tijdelijke met het eeuwige verwisselen. Hallelujah!

Time will tell

“Bouterse president? Nou dat wordt dan 5 jaar lang coke snuiven en bananen eten voor je!”
Deze opmerking van een Nederlandse relatie was voor mij de druppel. Vanaf het moment dat het duidelijk werd dat Bouterse het presidentschap kon claimen, werd ik bedolven onder soortgelijke reacties van mensen uit Nederland. Verschillende Nederlandse politici, de media en Jan met de pet hadden hun mond vol over die “domme Surinamers” die op Bouterse hadden gestemd. Het begon me te irriteren. Zwaar te irriteren.

Nederland, het land wiens roemrijke “Gouden Eeuw” voornamelijk werd mogelijk gemaakt door piraterij, plundering en bloedige onderdrukking en uitbuiting van andere volken. Een land dat vol staat met standbeelden en straatnamen van zogenaamde militaire helden die zich in Indonesië schuldig hebben gemaakt aan genocide, misdaden tegen de menselijkheid en andere zaken welke de wreedheden van de Nazi’s bijna doen verbleken.

Een land dat onder de VN-vlag de taak had om de bevolking in Srebrenica te beschermen tegen Servische troepen en wiens heldhaftige militairen zich, zonder ook maar een schot te hebben gelost, voor het oog van de wereld lieten vernederen en als klap op de vuurpijl faciliterend optraden zodat 8.000 moslimmannen en –jongens konden worden afgeslacht. Overigens niet verbazingwekkend voor een land waar gedurende de Tweede Wereldoorlog verhoudingsgewijs de meeste Joden zijn verraden en afgevoerd naar de concentratiekampen.

Een land waar tot voor kort xtc exportproduct nummer 1 was, je bijna op iedere hoek een coffeeshop kan vinden waar je iedere vorm van weed en hash legaal kunt aanschaffen en waar de staat jaren geleden onder het mom van politiewerk tonnen aan drugs het land liet binnensmokkelen en op straat liet komen. Dit land waagt het nu op een moraliserend en paternalistisch toontje het Surinaamse volk toe te spreken omtrent de keuze van hun nieuwe regering.

Bouterse een schurk, een van moord verdachte, een voormalige couppleger, een veroordeelde drugshandelaar? Wellicht, maar hij is ONZE schurk, van moord verdachte, voormalige couppleger en veroordeelde drugshandelaar. Daarnaast begint meer en meer de duistere rol aan het licht te komen die Nederland heeft gespeeld bij de opkomst van Bouterse en wie weet wat voor andere dubieuze zaken ooit nog naar boven zullen komen. Dus Nederland, zoals wij het in Suriname zeggen: geef ons een grote brik en bemoei je met je eigen zaken.

Dit gezegd hebbende kijk ik nog steeds met een gevoel van onbehagen naar de foto waarop Bouterse en Brunswijk elkaar innig omhelzen. Wat zijn Bouterse zijn beweegredenen om (weer) in het machtscentrum te willen komen? Is het zoals sommige beweren enkel en alleen om onder een eventuele veroordeling van het 8 decemberproces uit te komen? Ik weet het niet. Wellicht wil Bouterse in de herfst van zijn leven zaken rechtzetten en wil hij de geschiedenis ingaan als de sterke man die Suriname naar grote hoogte heeft gebracht.

Het volk heeft gekozen en bepaalt dat hij aan het stuur van het land mag zitten. Is het in dit stadium wenselijk hem op alle mogelijke manieren tegen te werken en dwars te zitten en zodoende het land te frustreren? Stel Bouterse in de gelegenheid om te proberen al zijn grote woorden en beloften waar te maken. Aan ons als media de taak hem kritisch maar fair te volgen en aan het volk de taak hem over 5 jaar te beoordelen. Een mens mag dromen. Wie weet is Suriname over 5 jaar inderdaad het Singapore van Zuid-Amerika. Time will tell. Terwijl ik dit type hoor ik het zuchten van de vele jonge soldaten die gedurende de binnenlandse oorlog hun leven hebben verloren. Ik kijk weer naar de foto. Het onbehaaglijke gevoel is er nog steeds. Time will tell.

Neks no fout

In mijn optiek vallen mensen die in een Hummer rijden, mensen met tatoeages en mannen met oorbellen onder de categorie fout. Dit is mijn persoonlijke mening en staat uiteraard open voor discussie. Dat mensen die stelen, kinderen misbruiken, moorden en dieren mishandelen fout zijn, zal over het algemeen door de meeste mensen worden onderkend. Maar met de mening van veel mensen dat de Mega Combinatie en met name de NDP en haar aanhangers fout zijn, had ik na het zien van de beelden van de laatste massameeting van de Mega Combinatie toch wat moeite.

Toegegeven, ik zag de nodige mensen met enorme tatoeages, zonnebrillen, ontblote bovenlijven en met een militante blik de revue passeren en ongetwijfeld zullen er de nodige Hummers op de parkeerplaats van OCER hebben gestaan. Veel aanhangers van de NDP voldoen aan het beeld van de grofgebekte, onbehouwen straatvechter, wiens retoriek helaas niet verder reikt dan het simplistisch beledigen van andere politieke partijen en de schuld van hun “skeer” zijn overal zoeken behalve bij zichzelf. Maar ik zag ook een heleboel beschaafde jongeren met een hoopvolle en verwachtingsvolle blik, broederlijk staande naast respectabele ouderen die eveneens hun steun kwamen betuigen aan de beweging. Ogenschijnlijk keurige en nette mensen die de mening zijn toegedaan dat de Mega Combinatie het land en daarmee hun levenskwaliteit naar hogere hoogtes zal voeren. Neks no fout.

Het bestempelen van de Mega Combinatie als fout, impliceert dat iemand die een aanhanger is van bijvoorbeeld het Nieuw Front, goed is. Een nogal discutabele gedachte als we denken aan de vele schandalen en capriolen die de Front regering hebben geteisterd. Ik zou nog niet dood gevonden willen worden in een t-shirt van de Mega Combinatie, maar om hun aanhang te bestempelen als fout en die van de andere partijen als goed, getuigt van arrogantie en zelfgenoegzaamheid. Ik zag op de bijeenkomst een heleboel mensen die een drastische verandering van het beleid wensen en die graag een sterk en ontwikkeld Suriname willen, zonder etnische zuilen en die de kwalificatie fout absoluut niet verdienen. In Duitsland is er het gezegde mit gefangen, mit gehangen, wat vrij vertaald betekent: samen gevangen, samen gehangen. In de leiding van de NDP zitten natuurlijk een paar figuren die je met recht als fout kan bestempelen en als gevolg waarvan de aanhangers ook hetzelfde etiketje krijgen opgeplakt.

De meeste politieke partijen zeiden voor de verkiezingen bereid te zijn om met de Mega Combinatie samen te werken, maar dan zonder Desi Bouterse als leider van de combinatie. Dat politici weinig scrupules hebben, bleek al snel na de overwinning van de Mega Combinatie toen dit nobele voornemen verdween als sneeuw voor de zon. Ik had een déjà vu gevoel over me toen ik de beelden zag van de politici die in de rij stonden in een poging een coalitie te vormen met de Mega Combinatie. Het deed me enigszins denken aan de beelden kort na de coup in 1980 toen vertegenwoordigers van de gevestigde politieke partijen struikelend over elkaar probeerden bij de militairen in het gevlij te komen.

Afgelopen weekend was alleen Santokhi nog steeds resoluut in zijn standpunt dat er met de Mega Combinatie geen coalitie zal worden gevormd zolang Bouterse het er voor het zeggen heeft. Echter mochten er binnen de NDP-krachten zijn die zich van Bouterse kunnen ontdoen, dan heeft men een ander probleem. Bouterse is de sterke man binnen de NDP. Hij is het bindmiddel dat de hele partij bijeenhoudt. Van jong tot oud, door alle etnische, religieuze en culturele lagen heen wordt hij door zijn mensen op handen gedragen en weet hij de partij en organisatie op strakke manier te leiden. Door ontzag voor Bouterse lopen grote ego’s als bijvoorbeeld Jules Wijdenbosch en Rabin Parmessar strak in het gareel. Haal Bouterse weg en je hebt een kruiwagen vol kikkers en de partij zal versplinteren. Genoeg voer voor politiek analisten om te speculeren waar de aanhangers van de grootste politieke partij in Suriname zich dan bij aan zullen sluiten. Bij de oude gevestigde politieke partijen? Dat na fout.

Surinaamse politici

Ik kijk naar het grote scherm dat aan de overkant van de straat zijn boodschappen over het verkeer uitstort. Een belofte van de BVD dat Suriname bij verkiezingswinst mee zal doen aan de Wereldkampioenschappen voetbal. Ik denk aan de beloften van de NDP dat er vierbaans snelwegen zullen worden aangelegd naar Brazilië, er een Academisch Ziekenhuis zal worden gebouwd op Para en breedband internet zal worden geregeld voor heel Paramaribo. Of een andere belofte van de BVD, dat er een landbouwuniversiteit zal worden opgericht op Brokopondo. Ik zie ‘s avonds de beelden van Ramdien Sardjoe die met de vreugde van een ijsklontje in een magnetron, een bezoek aflegt aan een dorpje in het binnenland.

Ik ben duidelijk verkiezingsmoe. Ik vind politiek interessant. Ik kan genieten van een goed debat, politieke analyses of politieke steekspelletjes. Ik denk dat ik één van de weinige personen in Suriname ben die de DNA-vergaderingen op de radio nauwkeurig volgt. Maar het niveau waar wij nu in zijn beland stemt me droevig. Als vooraanstaande politici met zulke onzinnige en loze beloftes menen de kiezer aan zich te kunnen binden, dan vraag ik me af wat dit wel niet zegt over de Surinaamse kiezer? Zullen er in het dorpje waar Ramdien Sardjoe met de lach van een dominee rondliep, nou werkelijk bewoners zijn die menen dat hij met hun lot begaan is en vervolgens een kruisje achter zijn naam zullen zetten? Zijn er echt mensen die menen dat door te stemmen op Dilip Sardjoe, Suriname zal schitteren tijdens de volgende Wereldkampioenschappen voetbal en dat zij binnen enkele jaren hun kinderen kunnen gaan inschrijven aan de Dilip Sardjoe Universiteit te Brokopondo? Ik vrees, met grote vreze van wel. Churchill zei het al: het beste argument tegen de democratie is een gesprek van vijf minuten met de doorsnee kiezer.

Zorgwekkender lijkt het me echter voor de serieuze, zichzelf respecterende kiezer die wel over gezond verstand beschikt. Want hoe kan je in hemelsnaam een stem uitbrengen op een politicus die zulke loze beloftes en flauwekul uitkraamt en je gevoel voor eigenwaarde behouden? Natuurlijk, het gebruik dat er tijdens verkiezingstijd mooie beloftes worden gedaan is zo oud als de mensheid. Over de gehele wereld gaan politici tijdens verkiezingstijd wat creatiever om met cijfertjes en geleverde prestaties en hier en daar zal een curriculum vitae van een extra goudrandje zijn voorzien. Ik verwacht bedonderd en voorgelogen te worden tijdens de verkiezingen. Het is net als tussen een man en een vrouw in verkeringstijd. Ik verwacht leugentjes. Ik verwacht dat ze me zegt dat ze die overtollige kilo’s mannelijk vindt of dat mijn gesnurk schattig klinkt. Dat hoort bij het spel. Pak me in! Doe moeite om me te versieren en me het hof te maken.

Maar onze politici nemen niet eens de moeite om een indrukwekkende verkiezingsbelofte in elkaar te flansen waar je niet binnen een nano seconde doorheen prikt. De gevoelens van deze politici richting het electoraat komen duidelijk aan het licht. De kiezer is achterlijk stemvee, die je met brood en spelen en een paar loze woorden en beloftes aan je kunt binden, vervolgens 5 jaar lang laat creperen om hem daarna weer met dezelfde lege praatjes en gebakken lucht in te palmen bij de volgende verkiezingen. En het werkt! Keer, op keer weer.

In de Verenigde Staten zijn er nu de zogenaamde “Tea Parties” gaande, bestaande uit burgers afkomstig uit verschillende politieke organisaties die hun buik vol hebben van politici die hoog in hun ivorentorentjes onderling beslissingen maken over de rug van het volk. Of die vanwege partijbelangen, corruptie, onderlinge verdeeldheid en te grote ego’s de ontwikkeling van het land in de weg staan. Wellicht wordt het in Suriname eens tijd voor een “Stroop Party” beginnende bij het toenemende aantal zwevende kiezers die zijn buik vol heeft van de Surinaamse politiek en die nu gewoon mensen willen die instaat zijn de potentie die Suriname heeft in daden om te zetten en te verzilveren. Mijn stemadvies? Dikke streep door het stembiljet en schrijf erboven: STROOP!

Fascinatie voor Het kwaad

Als kind was ik al gefascineerd door het kwaad. Doornroosje kon me gestolen worden, ik vond de heks niet alleen veel aantrekkelijker ook veel interessanter. Bedoelde ze het niet goed en werd ze niet gewoon verkeerd begrepen? Ik geloof dat de meeste mensen van nature niet deugen, maar ik geloof ook dat in de slechtste mens ergens diep verscholen iets goeds zit. Ik kan minutenlang gebiologeerd kijken naar foto’s van Hitler waarop hij vertederend een kind knuffelt, of waarop hij liefdevol zijn herdershond aait. Of foto’s van Augusto Pinochet die omringd door zijn lachende en liefhebbende kleinkinderen glunderend van geluk in de lens kijkt.

Datzelfde overkwam me onlangs ook op een foto die ik tegenkwam op het sociaalnetwerk Facebook. Een jonge dame hevig verstrengeld in een omarming met niemand minder dan Desi Bouterse. Hij zag eruit als de lieve oom, of uitgaande van de inmiddels talrijke grijze haren, de lieve grootvader. Een brede lach en zijn hoofd rustend op die van de jonge dame die hij stevig in zijn armen hield. Helaas is het met het historisch besef van de Surinaamse jeugd droevig gesteld. Maar iedereen die toch enigszins de actualiteiten volgt, moet zich bewust zijn van het feit dat Bouterse betrokken is geweest bij moorden of daar op zijn minst, zoals hij dat zelf bij herhaling heeft gezegd, verantwoordelijk voor is geweest. Ik zou me toch twee keer bedenken alvorens een dergelijk persoon lieflijk tegen mijn boezem te drukken.

Het “zij-of-wij” argument dat de NDP aanhang wordt ingestampt houdt in elk geval met betrekking tot mijn oom Bram Behr geen stand. Het enige wapen dat Bram bediende was zijn pen. Een druggerelateerde moord door militairen op Uitkijk heeft hij uitvoerig in een traktaat beschreven, gevolgd door andere door het toenmalige militaire bewind gepleegde misdaden. Dat heeft hem zijn leven gekost. Het was moord. Duidelijk en simpel.

Ik koester geen wrok tegen Bouterse of veroordeel hem niet. Wie ben ik? Ik probeer ook bij hem naar dat goede te zoeken. Wat gaat er door hem heen wanneer hij zijn hoofd op het kussen naast mevrouw Bouterse legt? Waar denkt hij aan als hij door het bos loopt omringd door schaduwen en geluiden? Dissociatie is een verdedigingsmechanisme van de menselijke geest om zich te beschermen tegen traumatische ervaringen. Heeft Bouterse de moorden totaal uitgeschakeld in zijn geest en is hij nu de lieve en grappige oom die het beste met land en volk voor heeft?

Ik hou net als Bouterse van schaken en strategie. Ik durf er een heleboel onder te verwedden dat in de bibliotheek van huize Bouterse boeken zijn te vinden van Sun Tzu, Machiavelli, Von Clausewitz en andere strategen, krijgsheren en staatsgeleerden. Ik heb bewondering hoe hij zijn lijnen uitstippelt en zijn partij en kader strak in het gareel houdt. De NDP is de grootste en meest multi-etnische partij van Suriname. De NDP-jeugd is het beste georganiseerd van alle politieke jeugdgroeperingen en het fanatisme waarmee zij Bouterse verdedigen is weliswaar vaak naïef, maar ook ontroerend.

Als ik naar de analyses van Robert Ameerali luister, kom ik tot de conclusie dat de Mega-Combinatie als winnaar uit de bus komt en regeringsmacht verwerft. Wanneer de rechters van het 8 decemberproces een veroordeling uitspreken over Bouterse, zal er dan vanuit de regering, waar Bouterse dan op wat voor manier dan ook deel van uitmaakt of invloed op uitoefent, amnestie worden afgeroepen? Meesterlijke zet. Schaakmat?

Ik kijk nog eens naar de foto van de jonge dame met Bouterse en lees de berichten van andere NDP-jongeren die idolaat en vol bewondering zijn van hun leider en tegenspraak en kritiek met ongekende felheid bestrijden. Ik denk aan de paarse vlaggenzee en de adorerende blik in de ogen van deze jongeren. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst! Bouterse kent de geschiedenis.

Visserijcentrum ten koste van walvissen

Het volledig gerehabiliteerde Visserij Centrum Commewijne is onlangs opgeleverd. Een prachtig project dat tot doel heeft de kleinschalige visserij en alles wat daaruit voortvloeit te ondersteunen en de economie en de werkgelegenheid in het district een steuntje in de rug te geven. Het project ziet er schitterend en veelbelovend uit en is grotendeels gefinancierd door de Japanse overheid.

Persoonlijk heb ik er altijd moeite mee wanneer grote mogendheden met geld strooien. Net zoals de inboorlingen een paar eeuwen geleden dansend en lachend spiegeltjes en kraaltjes van de grote blanke man in ontvangst namen, zo lachen onze hoogwaardigheidsbekleders hun tanden bloot wanneer zij de sleutels overhandigd krijgen van een of ander gefinancierd project. De geschiedenis heeft ons geleerd dat wanneer het Westen of andere geïndustrialiseerde landen geld doneren, er altijd een addertje onder het hoopje dollars of euro’s ligt.

Zo ook met dit project. In de International Whaling Commission (IWC) krijgt Japan steun van Suriname in zijn jacht op walvissen. Net als bij de andere merendeels arme derdewereldlanden die Japan hierin ondersteunen, krijgt Suriname als beloning enkele financiële kruimels toegeworpen waaronder het bovengenoemd project.

Japan is al decennialang een van de grootste jagers op walvissen. Zowel het vlees als het vet zijn gewilde producten in Japan. Ik kan me nog herinneren dat ik als kleine jongen op de lagere school meedeed aan een tekencampagne, waarbij wereldwijd duizenden en duizenden schoolkinderen tekeningen moesten maken die vervolgens naar de Japanse regering werden gestuurd, met de oproep de jacht op walvissen te staken. Vermoedelijk zullen deze tekeningen op vriendelijk en knikkende wijze in ontvangst zijn genomen om vervolgens te worden verbrand, waarna de harpoen weer even vrolijk ter hand werd genomen.

In een interview vroeg een Japanner ooit eens wat een walvis zo beter maakt dan bijvoorbeeld een koe of een varken, waarvan er in het Westen miljoenen onder erbarmelijke omstandigheden in stallen worden gepropt om vervolgens, na een soms bijzonder wrede slachting, op een bord te belanden. Ik heb persoonlijk nooit een walvis in zijn natuurlijke habitat mogen bewonderen, maar verschillende van mijn vrienden hebben dit genoegen wel gehad en zijn er tot op de dag van vandaag bijzonder van onder de indruk. Eigenlijk behoeft het geen uitleg dat het misdadig is dat zulke kolossale en wonderbaarlijke dieren door ons nietige mensen worden afgeslacht om in de sushi te belanden en als gevolg daarvan met uitsterven worden bedreigd.

Terwijl ik met deze column bezig was, kwam er een persconferentie van de Paramaribo Zoo waarbij aan de bel werd getrokken over het verschrikkelijke leed dat dieren in Suriname wordt aangedaan. In beeld was een uil die als gevolg van een schot uit een jachtgeweer een vleugel kwijt was. Er werd verteld over dieren die zijn verwaarloosd en door mensen zwaar zijn mishandeld of voor dood zijn achtergelaten. Wat bezielt iemand om op een uil te schieten? Wat voor een primitief wezen moet iemand zijn om een moederaap dood te schieten terwijl zich een jonge aap aan haar vastklampt? Hoe simplistisch moet je wel niet zijn om een aapje aan een ketting vast te leggen zonder regelmatig voeding of drank te geven of in een kooitje gevangen te houden waar qua omvang niet eens vogel in past?

Diep in het hart koestert iedere columnist de fantasie dat met een goede column er een maatschappelijke verandering wordt teweeggebracht. Ik droomde al van het beeld dat na het lezen van mijn column over de walvissen onze regering symbolisch de middelvinger zou opsteken naar Japan en door mijn toedoen een paar walvissen zouden worden gered. De berichten van de Paramaribo Zoo brachten me echter weer met beide benen op de grond. We zijn een primitief land vol inboorlingen, die onschuldige en hulpbehoevende dieren wreed behandelen en dansjes doen voor spiegeltjes en kraaltjes.

Materie is niets en alles is een illusie

Na al een week achter de rug te hebben waar de honden geen brood van lusten, keerde ik afgelopen vrijdagmiddag na een enerverend dagje terug op kantoor en trof een enveloppe aan op mijn bureau. Het was een blanco enveloppe met de naam van mijn bedrijf erop en gericht aan mijn persoon. Om de één of andere reden ademde de enveloppe al iets onheilspellends uit. Ik pakte hem op en overwoog of ik hem zou laten voor wat het was en na een weekend recupereren pas maandag zou openen. Helaas ken ik mezelf goed genoeg om te weten dat dit niet zou werken. Ik wil slecht nieuws altijd direct in al zijn lelijkheid hebben en niet voorzien van een suikerlaagje of in een enveloppe en deze enveloppe zou het hele weekend in mijn hoofd blijven spoken. Een grote inschattingsfout. In de enveloppe zat een brief afkomstig van het belastingkantoor met het bericht dat ik mij de volgende week moest aanmelden met diverse stukken en jaarverslagen. Dag ontspannend weekend.

De dreun die ik voelde bij het lezen van de brief heeft me het gehele weekend hoofdpijn bezorgd, de geruststellende woorden van mijn fiscaal-specialist en accountant ten spijt. Doemverhalen van collega- ondernemers deden mij in angstzweet uitbarsten. Oude angstgevoelens kwamen weer boven. Het gevoel als kind toen ik in de wachtkamer van de tandarts zat te wachten, terwijl ik in de behandelkamer de boor al hoorde warmdraaien. Het gevoel van mijn AIDS test jaren geleden toen ik ongeveer 2 weken op de uitslag moest wachten. Het gevoel dat ik onlangs mocht ervaren toen een arts, ik hoop in het belang van het onderzoek, zich een weg baande naar mijn prostaat. Al deze gevoelens vielen in het niet bij het gevoel dat deze brief veroorzaakte.

Terwijl ik mijzelf zo goed en zo kwaad als het kon mentaal voorbereidde op mijn gesprek met de belastingdienst, kreeg ik een telefoontje dat architect en filmmaker Arie Verkuijl was overleden.

Ik heb Arie jaren geleden leren kennen als medestudent op de Surinaamse Film Academie. De lessen werden verzorgd door Pim de la Parra, een oude vriend van Arie en zoals al snel bleek een geestverwant. De lessen waren doorspekt van allerlei filosofieën, oosterse wijsheden en mystiek en Pim en Arie zaten duidelijk op dezelfde golflengte. Ik hou van filosoferen, nog meer van een goed gesprek en zelfs een dosis spiritualiteit op zijn tijd kan ik appreciëren, maar Pim en Arie schoten soms door in onsamenhangende en wazige stellingen en redeneringen. Ik heb meegespeeld in twee door Pim en Arie geregisseerde films. Eigenlijk moet ik het geen films noemen, maar cinematografische vingeroefeningen die het leslokaal nooit hadden mogen verlaten en zeker niet op de televisie en al helemaal niet in Thalia hadden mogen worden vertoond. Volgens Pim en Arie moesten de films zichzelf maken en ontwikkelen zonder script, draaiboek of zelfs maar iets wat in de verste verte ook maar op een verhaallijn leek. Hogere kunst dus. Het resultaat werd echter door maar weinigen begrepen en door nog minder personen gewaardeerd.

Ik kan me Arie nog herinneren bij de dood van zijn dochter die, als pilote, bij een vliegtuigongeluk op een gruwelijke wijze om het leven kwam. Met een vredige lach op zijn gelaat stond hij mensen te woord en verklaarde hij met het geduld van een ouder die een niet begrijpend kind toesprak dat de dood slechts een illusie is. Materie doet er niet toe, het gaat om de energie, de gedachten. Ik had het er moeilijk mee. Toegegeven de dood hoort bij het leven en als je dit accepteert als een gegeven en hoopt dat deze zich niet al te vroeg en op een al te onsympathieke wijze aandient, dan valt met de gedachte aan de dood best te leven. Maar ogenschijnlijk zo luchtig de dood van je dochter beredeneren en bespreken vond ik opmerkelijk. Arie was een bijzonder mens en was een steun en leermeester voor velen. Ik hoop een beetje van zijn rust en geest mee te nemen naar mijn gesprek met de belastingdienst.

Materie is niets en alles is een illusie.

Drogredenen

De gebeurtenissen rond de A-Combinatie boden mij genoeg stof om in een recordtijd een pracht van een nieuwe column te schrijven. Al mijn verbazing, ergernissen en afkeuring rond het gebeuren kon ik erin kwijt. Ik popelde om dit tekstje vol venijn en kritiek naar de redactie te sturen, maar ik heb de gewoonte om een column een paar uur te laten “rijpen” voordat ik hem opstuur. Noem het een literaire dwangneurose, maar zowel de inhoud, als de opbouw van wat ik schrijf moet kloppen. Ik ben opgevoed met de regel dat wanneer je iets doet, je het goed moet doen. Deze levensfilosofie maakt mijn leven in “no span”-Suriname niet altijd even makkelijk.

Het debacle rond de A-Combinatie was dan ook aanleiding voor een flinke stijging van mijn bloeddruk. Er is al genoeg over gezegd en geschreven, dus ik zal er niet te veel over uitweiden. Maar een politieke partij die niet eens in staat is om zich aan de regels voor registratie te houden, vervolgens aankomt met allerlei drogredenen om deze blunder goed te praten en dan ook nog meent de president te kunnen bellen om iets te regelen, verdient het absoluut niet om plaats te mogen nemen in welk college van staat dan ook. Niemand, behalve de A-Combinatie zelf valt iets te verwijten en mocht dankzij juridische spitsvondigheden of politieke belangen de A-Combinatie in de betwiste districten toch worden toegelaten dan gaan we een zeer spannende tijd tegemoet.

Uiteraard is de situatie rond de A-Combinatie het gesprek van de dag en de algemene opinie is dat de leiding van deze combinatie heeft geblunderd en de gevolgen daarvan maar moet accepteren. Maar de kritiek heeft in veel gevallen een hele nare ondertoon en heeft mij mijn oorspronkelijke column doen herschrijven.

Ik ben een overtuigd misantroop. In mijn optiek deugen de meeste mensen niet en zijn veel mensen onbetrouwbaar en egoïstisch. Ik maak daarin echter geen onderscheid tussen afkomst en ras. Boven mijn bureau hangt een sticker die ik jaren geleden heb gekregen met de tekst: Ik ben onbevooroordeeld. Ik haat iedereen. Ik zag in mijn ergernis simpelweg een paar politici die enorm hadden geblunderd, hun zaken niet op orde hadden en in het geval van Ronnie Brunswijk een parvenu die als een hork mensen toebeet en de schuld bij iedereen behalve zichzelf zocht.

De opmerkingen die ik om mij heen hoorde waren echter zeer racistisch en stereotiep. Nu ben ik na ruim vijftien jaar Suriname zo langzamerhand wel iets gewend, maar ik had het zelden zo openlijk meegemaakt. Volkomen vreemden spraken mij aan om een opmerking te maken over “die bosnegers”. Relaties die onder de noemer keurige burgers vallen, drukten zich genuanceerder maar niet minder bedenkelijk uit. “Ach ja, je kunt ze een goede studie laten volgen en een mooi pak aan doen, maar ze ontberen klasse en beschaving.”

Vandaag werd ik op kantoor geconfronteerd met een andere pijnlijke situatie. Een klant weigerde één van mijn creoolse medewerkers te ontvangen en wenste alleen een andere lichtkleurige binnen te laten. Toen ik in woede ontstak, legde mijn assistente uit dat de klant in kwestie was beroofd, vermoedelijk door binnenlandbewoners. Complete generaties binnenlandbewoners zijn onder erbarmelijke omstandigheden opgegroeid in de stad. Helaas zijn de verleidingen en verlokkingen van de stad voor enkele van deze groep te groot en gebruiken zij geweld om zich bepaalde zaken toe te eigenen. Geen band meer met het binnenland en geconfronteerd met wantrouwen en openlijke racisme in de stad. Les Misérables van Suriname. Het verbaast me dat deze situatie niet meer Sampies heeft voortgebracht.

Met dit in gedachten betreur ik het dat het binnenland niet op een goede manier wordt vertegenwoordigd. Er zijn legio hardwerkende en goed opgeleide binnenlandbewoners die de achterstand van hun mensen op goede wijze kunnen aanpakken en hun achterban op een eerbiedige manier kunnen representeren. Echter zullen zij, net zoals dat voor de andere politieke partijen geldt, zich moeten ontdoen van de oude politieke garde die louter hun eigen belang schijnt te dienen en om ons van het beeld af te helpen dat een figuur als Ronnie Brunswijk het beste is dat het binnenland voort kan brengen.

Gezond ambtenarenapparaat

Het heeft me vele jaren gekost te leren hoe om te gaan met de Surinaamse ambtenaar. In het begin kon ik fel reageren als ik weer eens werd geconfronteerd met onverschilligheid of met een bureaucratie waar een doorsnee Oostblokland nog een puntje aan kan zuigen, maar gaandeweg kwam ik tot de ontdekking dat het beter vliegen vangen is met stroop. Met het verstand op nul, een kramp veroorzakende lach van oor tot oor en met een zoetgevooisde stem kan je bijzonder ver komen.

Helaas ging het de afgelopen week mis. Een vrij standaardprocedure die ik via mijn advocaat was gestart, was ergens gestrand binnen het ambtenarenapparaat. Diverse telefoontjes en verzoekschriften leverden niet het door ons gewenste resultaat op. Ik trok de stoute schoenen aan en begon op aanwijzing van mijn advocaat het af te leggen traject te volgen door simpelweg binnen te stappen bij de verantwoordelijke afdelingen. Mijn verstand liet ik deze keer op volle toeren draaien en mijn lach en stroop doordrenkte stem, had ik ingeruild voor een vastberaden blik en een onheilspellend zacht stemvolume.

Het werkte. Binnen een paar uur tijd had ik vier overheidsgebouwen bezocht, bij een ontelbaar aantal dames aan het loket gestaan, zes afdelingshoofden gesproken en een doos chocolade gekocht voor een dame wiens functie mij nog steeds een raadsel is, maar die mij wel enkele noodzakelijke stukken in handen stopte en mij de juiste richting opstuurde. Een ambtenaar had een fout gemaakt en het stuk was ergens op een bureau beland. Niemand had zelfs maar de moeite genomen ons te verwittigen. Niets. Een ambtenaar maakt een fout en je stuk verdwijnt in een lade of op één van de vele onheilspellende stapels dossiers die zo kenmerkend zijn voor menig overheidskantoor.

Na deze ervaring moest ik denken aan de 53-jarige Amerikaan die zichzelf enige tijd geleden met een klein vliegtuigje te pletter heeft gevlogen tegen een kantoor van de Amerikaanse fiscus. Mijn eerste reactie was een besmuikt lachje, welke al spoedig overging in een grote bewondering nadat duidelijk werd dat het enige dodelijke slachtoffer de man zelf was. De eenzame en tot wanhoop gedreven burger die het als een ware Don Quichotte opneemt tegen het immense en logge overheidsapparaat. Geweld valt zelden goed te praten, maar de bevende en hakkelende geïnterviewde ambtenaren die het gebeuren hadden meegemaakt, boden mij een mooi en vergenoegzaam schouwspel.

De kans dat iets dergelijks zich in Suriname zich zal voordoen is gelukkig klein. De gemiddelde Surinamer heeft zijn eigen leventje te lief om zichzelf te pletter te storten op een stoffig en krakkemikkig overheidsgebouw. Veel liever luchten wij ons hart op feestjes of in de kroeg. De verhalen over te vroeg gesloten loketten, boos kijkende dames die vol dedain een formuliertje voor je smijten en je verwijzen naar een andere duistere afdeling waar je je voor een zoveelste plakzegel moet aanmelden zijn bekend.

En toch. De woede die je als burger voelt wanneer je wordt geconfronteerd met een log ambtenarenapparaat en bureaucratie. Een ambtenarenapparaat dat het zich tot doel lijkt te hebben gesteld zoveel mogelijk hindernissen en frustraties op het pad van de burger te moeten leggen. Je kritiek uiten is in veel gevallen aan dovemans oren besteed. De doorsnee ambtenaar heeft zijn positie te danken aan het feit dat hij tijdens de verkiezingen het juiste vlaggetje op zijn erf heeft laten wapperen en niet vanwege een of andere geleverde educatieve prestatie. Een woede-uitbarsting is ook ten zeerste af te raden omdat deze wordt beloond met het op miraculeuze wijze verdwijnen van je aangevraagde of ingeleverde stukken.

Nee, de enige hoop is op een doortastende en moedige regeringsleider die een eind maakt aan het uitdelen van ambtenarenfuncties als dank voor bewezen diensten en die het mes zet in het ambtenarenapparaat. Een regeringsleider die zijn ambtenaren daadwerkelijk gaat afrekenen op geleverde prestaties en die het belang van de burger en het land centraal stelt in plaats van het te behalen pensioen en de medische voorzieningen van de ambtenaren. Een regeringsleider die bereid is zijn… ah, dus toch, politieke carrière in de waagschaal te stellen. De Surinaamse regeringsleider die daadwerkelijk de moed heeft het ambtenarenapparaat aan te pakken, zal vermoedelijk zijn politieke leven in een nog grotere knal dan de voornoemde Amerikaan uit elkaar zien spatten.

Somohardjo, straatvechter in een jasje

Op de lagere school had ik een vriendje genaamd Wouter. Wouter was klein van stuk en het gemis aan lengte probeerde hij te compenseren met een grote mond en grappig zijn. Zijn grote mond bracht hem vaak in problemen en wij als zijn vrienden hebben menig robbertje moeten vechten om Wouter uit de handen van zijn belagers te redden. Regelmatig streek Wouter ook ons tegen de haren in, maar wist hij door een goed getimede grap een pak rammel te voorkomen. Of hij zichzelf overschatte of dat hij echt dapper was weet ik tot op de dag van vandaag niet, maar ik heb Wouter eens de bullebak van de school zien aanvallen. De jongen met het postuur van een Kankantrie was net als wij totaal verbijsterd en moest een paar rake klappen incasseren.

Het hele schoolplein hield de adem in en wachtte het moment af tot de bullebak Wouter alle hoeken van het plein zou laten zien. Hij wierp Wouter echter een meter van zich af en tot onze verbazing en ongetwijfeld Wouters’ geluk liep hij weg. Met een brede grijns liep Wouter op ons af. Ook bij de lerares kon hij vaak een potje breken. Met gedrag waarvoor wij beloond werden met het schrijven van honderd regeltjes op het schoolbord, kwam Wouter gewoon mee weg. De lerares had simpelweg geen zin in gehaal en getrek met Wouter en deed de zaak vaak af met een waarschuwing.

Om de een of andere reden moet ik vaak aan Wouter denken als Paul Somohardjo weer eens een stunt heeft uitgehaald. Niet dat ik Somohardjo tot mijn vriendenkring reken. Integendeel. Ik kan me een akkefietje van een paar jaar geleden nog voor de geest halen. Eén van mijn medewerksters belde een klant op haar mobieltje over een openstaande rekening. De dame in kwestie nam de hele dag haar mobiel niet op, maar ruim na sluitingstijd werd ik teruggebeld en had ik tot mijn verbazing Somohardjo aan de lijn die zich aankondigde als de Assembleevoorzitter. Een onsamenhangend gebrabbel volgde welke door mij vervolgens maar werd beëindigd met een lach en het verzoek of de bewuste dame zelf contact kon opnemen in plaats van haar assistent te laten bellen.

Mijn eerste kennismaking met Somohardjo was jaren geleden via de Nederlandse televisie. In een praatprogramma werd Somohardjo belaagd door een beer van een man. Zonder ook maar een moment te aarzelen sprong Somohardjo op en gaf zijn belager een dreun. Voor zijn geluk kwamen studiomedewerkers tussen beiden, anders werd onze Assembleevoorzitter in spe waarschijnlijk voor het oog van televisiekijkend Nederland tot pulp geslagen. Allesbehalve charmant. En toch. Ik betrap mezelf vaak op een besmuikt lachje als ik de capriolen van Somohardjo gadesla.

Hoe je het wendt of keert, Somohardjo komt met veel weg en zijn partij is de enige partij binnen het Nieuw Front die groeit. Daar waar de NPS uitgeblust en stuntelend overkomt, de VHP haar handen vol heeft aan interne strubbelingen en datgene wat er nog van de SPA over is verdampt, expandeert de Pertjajah Luhur. Somohardjo domineert en bespeelt het nieuws, al of niet bewust, op een kundige wijze. Je kan geen krant openslaan of actualiteitenrubriek volgen of je hoort hakkelende Nieuw Front leiders die hun frustratie nauwelijks weten te onderdrukken en zich laatdunkend uitlaten richting Somohardjo. Zijn aanhang vindt het prachtig en zijn populariteit groeit.

De beschuldigingen en het natrappen van de overige Nieuw Front partijen komen overigens een beetje flauw over. Er zijn genoeg gelegenheden geweest waarbij het Nieuw Front of de president afscheid had kunnen nemen van de Pertjajah Luhur, maar de emmer van de president kon toen klaarblijkelijk veel hebben. Zelfs toen na het zoveelste grondschandaal er diverse Nieuw Front coryfeeën moord en brand schreeuwden in de Assemblee, weigerden dezelfde afgevaardigden een motie van wantrouwen tegen minister Jong Tjien Fa te ondersteunen. Slechts schaamte rest hen.

De uitspraken deze week van een Nieuw Front topper waren wel het summum. Somohardo zou alleen maar uit zijn op zetels en regeermacht! .Pardon? Is niet het doel van iedere politieke partij het behalen van een maximale winst bij verkiezingen? In dezelfde adem als waarin deze dubieuze uitspraak werd gedaan, wordt vervolgens zonder zelfs maar met de ogen te knipperen gemeld dat de VHP weigert een plek in Nickerie te geven aan DA’91. Deze plek werd overigens ook nog ingevuld door Pertjajah Luhur.

Wie Somohardjo is, hebben we vorig jaar kunnen zien. Hoe genoeglijk het in elkaar zien trappen van Rashied Doekhie voor velen moet zijn geweest, het was een blamage voor Suriname. Somohardjo is een straatvechter in een jasje, die de taal van het volk spreekt en de gevestigde politieke partijen met hun eigen wapens bestrijdt. Somohardjo heeft voor zijn achterban het onderste uit de kan weten te halen en ik kan me het hoongelach vanuit de voorzitterskamer richting de Nieuw Front leiding voorstellen. Terwijl Somohardjo weer de telefoon oppakt om in de hoedanigheid van Assembleevoorzitter een crediteur van een van zijn vrouwelijke aanhangers af te schrikken, moet hij zich verkneukelen op het vooruitzicht om op 25 mei zijn voormalige coalitiegenoten in het stof te doen bijten.

Bijtertje van de Surinaamse politiek

Jiwan Sital stopt. Jammer, ik ga hem missen. Er zijn weinig parlementariërs naar wie ik met plezier luister. Veel parlementariërs wekken de indruk dat de vergaderingen een vervelende bijkomstigheid zijn van hun functie. Als ze al op komen dagen hangen velen verveeld onderuitgezakt in hun stoel, spelen met hun mobieltje of zitten te knikkebollen. Zo nu en dan springt men op voor een interruptie die zowel taalkundig als inhoudelijk kant noch wal raakt.

Uiteraard zijn er enkele die hun taak en verantwoordelijkheid wel serieus nemen. Wanneer een debat uit de hand dreigt te lopen of als er een onzinnige uitspraak wordt gedaan, zijn de rustig en vakkundig afgewogen woorden van Otmar Rodgers vaak voldoende om de gemoederen tot bedaren te brengen. Als geen ander kent Rodgers het reilen en zeilen van het parlement. De Cicero van de Surinaamse politiek. Ik geniet van zijn kwinkslagen, zijn sporadisch geveinsde onnozelheid en zijn spraak. Soms krijg ik de indruk dat Rodgers ook zelf schijnt te genieten van zijn eigen stem, als een soort verbale masturbatie.

Dan is er Jiwan Sital. Niet alleen mij deed hij recht op zitten als hij zich naar de microfoon begaf, maar ook menig minister en ambtenaar. Sital deed zijn huiswerk en wanneer hij iemand op de korrel nam, kon je ervan uitgaan dat zijn beschuldigen op waarheid berustten. Ik kon genieten van de vurige wijze waarop hij sprak als hij weer een onoorbare zaak aankaartte, zijn prooi het vuur aan de schenen leggend. Of het nou de coalitie, de oppositie of een of ander maatschappelijk onrecht betrof, als hij onrecht rook zette hij zijn tanden erin.

Ik kan me de beelden van een paar jaar geleden nog voor de geest halen. Een deel van zijn achterban, boeren en landbouwers, werd tijdens een betoging door de oproerpolitie tegengehouden met traangas en de wapenstok. Plotseling zag ik Sital met betraande ogen tegen de vlakte gaan. Als “de Verlosser” werd hij door zijn aanhang weggedragen terwijl de camera’s draaiden. Toegegeven, ik voelde een lichte tinteling van plaatsvervangende schaamte, maar deze werd snel weggedrukt door bewondering. Wat een politicus! Gedramatiseerd of niet, hij stond daar op de bres met zijn mensen, herkende het politieke momentum en was erbij om die te verzilveren.

Een politicus pur sang, maar wel eentje met principes. Onder Jules Wijdenbosch nam zijn partij in combinatie verband deel aan de regering. Echter na onvrede over het gevoerde beleid en vermeende corruptie stapte hij al snel op om plaats te nemen in de bankjes van de oppositie. Ook bij de laatste verkiezingen sloeg hij om principiële redenen uiteindelijk het aanbod van Het Nieuw Front voor regeringsdeelname af. Bravo!

Helaas bespeur ik in zijn woorden teleurstelling en bitterheid. Wat betekent het voor Suriname wanneer politici met principes en een duidelijke uitgesproken mening niet verkozen worden?
Van een van de stokpaardjes van Sital, het voor de verkiezingen benoemen van de kandidaten voor belangrijke regeringsposities, begint zijn opvolger nu al afstand te nemen. Wat de uitslag van de verkiezingen ook mag zijn of wat voor capriolen zijn opvolger dan ook mag uithalen, Jiwan Sital kan tevreden terugblikken op zijn politieke carrière. Wat meer kan er van een mens worden verwacht, dan dat hij naar eer en geweten het beste van zichzelf heeft gegeven? Met het vertrek van Jiwan Sital is de politiek een stuk saaier geworden. Het bijtertje van de Surinaamse politiek.
Ik ga hem missen.